spot_img
Ana SayfaDosya KonularYumurta Tavukçuluğu

Yumurta Tavukçuluğu

Günümüzde tavukçuluk önemli bir endüstri sektörü olmuş ve dev adımlarla ilerlemektedir. Yumurta tavukçuluğu, insan beslenmesinde mükemmel bir gıda olan yumurtanın üretimi açısından çok önemli bir yetiştiricilik faaliyetidir. Çünkü yumurta, anne sütünden sonra insanın ihtiyacı olan tüm besin ögelerini bulunduran tek besin kaynağıdır. Yeni bir yaşamın özü olduğu düşünülecek olursa, besleyici değerinin yüksek olması hiç de şaşırtıcı değildir. Yumurta tüm besinler içerisinde en değerli proteini içermektedir. Sindirilebilirliği yüksektir, tamamına yakını vücut tarafından kullanılmakta ve vücut proteinlerine dönüşebilmektedir. Yumurta proteini diğer hayvansal kaynaklı proteinlerle karşılaştırıldığında düşük fiyatına rağmen yüksek oranda protein sağlar. Yumurta protein, vitamin ve mineral deposudur. Yumurta başlıca, A, D, E ve B grubu vitaminler ile folat B2, B6, B12 olmak üzere diğer vitaminleri de önemli oranda içermektedir. Yumurta beyin gelişimi ve fonksiyonlarını etkileyen “kolin”in en çok olduğu besinlerdendir. Yumurta sarısındaki demir miktarı etteki demire benzer. Demir kan yapımı için gereklidir. Yetersiz alındığında anemi oluşur. Bebekler 6. Aydan itibaren yumurta sarısına başlatılmalıdır. İnsan beslenmesinde önemli bir gıda kaynağı olan yumurtanın üretilme koşulları son derece önem arz etmektedir. Yumurta tavukçluğunun entansif üretim açısından birçok farklı uygulanma modelleri vardır. Biz bu yazımızda genel olarak Kafes Sistemi Yumurta Tavukçuluğu ve Serbest yetiştirme, salma-gezen tavukçuluk olarak adlandırılan free range yumurta tavukçuluğu üzerinde duracağız.

Kafes Sistemi Yumurta Tavukçuluğu

Tavuk yetiştiriciliğinde yaygın olarak kullanılan ve en ekonomik yöntem olarak ta bilinen kafeste yetiştiricilik sistemi, 1930’lu yıllarda kullanılmaya başlanmış, kanatlı sektörünün gelişmesiyle birlikte konvansiyonel yetiştiricilik olarak ülkemizde ve dünyada yayılmıştır. Tavukların sınırlı ve dar alanlarda barındırıldığı kafes sisteminde, folluk, tünek ve altlık gibi materyallerin bulunmamasının bir sonucu olarak, tavukların doğal ihtiyacı olan yumurtlama, kanat çırpma, tüneme, eşinme davranışları ve diğer birtakım fiziksel aktivitelerinin kısıtlanması söz konusu olmaktadır. Kafes sisteminin hayvan sağlığı konusundaki sıkıntıları, hayvanlara hareket kısıtlaması getirmesi ve hayvan refahı konusundaki yoğun eleştiriler sonucunda zenginleştirilmiş kafes sistemi kullanılmaya başlanmıştır. Zenginleştirilmiş kafesler içerisinde tavukların bazı normal davranışlarını göstermesine olanak sağlayan folluk, altlık materyali ve tünek gibi ekipmanlar yerleştirilerek tavuklara daha fazla alanda, daha konforlu barınma imkanı verilmiştir. Kafes tavukçuluğunun kendine özgü bazı üstünlükleri ve sakıncaları bulunmaktadır. Yapılan araştırmalar sistemin sakıncalı taraflarının azaltılmasını sağlamış ve kafes tavukçuluğu, diğer sistemlere oranla daha özendirici ,olmaya başlamıştır.

Kafes Tavukçuluğu

Kafes tavukçuluğunun yararları aşağıdaki şekilde özetlenebilir.

1- Kafes tavukçuluğunda, yer tavukçuluğuna oranla birim kümes taban alanında, daha fazla sayıda tavuk yetiştirilebilir. Yer tavukçuluğunda 1 m2 kümes alanında 4-5 tavuk barındırılabilmesine karşın, kafes tavukçuluğunda bu sayı 18 tavuğa kadar çıkabilmektedir.

2- Uygun çevre koşulları sağlanmış bir kafes sİstemi tavukçulukta yumurta üretimi diğer sistemlere göre % 3-10 oranında daha fazla olabilmektedir.

3- Kafes tavukçuluğunda tavuk başına yem tüketimi diğer sistemlere oranla % 1O daha azdır.

4-Yumurtadan kesilen tavukların belirlenmesi ve verim kontrolü kafes tavukçuluğunda kolay olmaktadır.

5-Bakım için gerekli insan iş gücü gereksinimi azalmaktadır.

6- Yumurta temizleme gereksinimi çok azalmıştır.

7- Tüy yolma ve kanibalizm tek tavukluk kafes sisteminde görülmez. Birden fazla tavuğu içinde bulunduran kafesIer de  kanibalizm kontrol altına’ alınabilmektedir.

 8- Tavukların hastalıklara yakalanma olasılığı azalmış ve bulaşıcı hastalıkların yayılmasının önlenmesi daha kolay olmaktadır.

9- Tavukların yumurta yemeleri önlenmiştir.

10- Kümeste fazla sayıda tavuk bulunması nedeniyle soğuk bölgelerde kış aylarında kümesin ısıtılması daha az enerji tüketilmesiyle sağlanabilmektedir.

11- Kümeste yataklık, folluk ve tünek için ayrı bir harcamaya gerek kalmamıştır.

Kafes tavukçuluğunun üstünlükleri yanında bazı sakıncaları da vardır. Ancak bu sakıncaların pek çoğu alınacak önlemlerle ortadan kalkabilir. Kafes tavukçuluğunun sakıncaları ve bu sakıncaları ortadan kaldırabilmek için alınacak önlemler şu şekilde sıralanabilir;

1- Kafes tavukçuluğunda ilk tesis masrafları yer tavukçuluğuna oranla yüksektir. A.B. Devletleri’nde yapılmış saptamalara göre kafes tavukçuluğunda ki ilk tesis masrafı yer tavukçuluğuna oranla % 15-50 arasında bir fazlalık göstermektedir.

2- Kafes tavukçuluğunda çatlak ve mikro çatlak yumurta yüzdesi fazladır. İngiltere’de yapılan bir çalışmada ortalama çatlak yumurta sayısı diğer tavukçuluk sistemlerine göre % 3,5 oranında bir fazlalık göstermektedir. Kırık yumurta sayısını azaltmak amacıyla kafes yapımında plastik kaplı tel çubuklar kullanılması önerilebilir.

3- Kafes içerisinde yetiştirilen tavuklarda kendilerine özgü bazı hastalıklar ortaya çıkar. Bunlar arasında kafes yorgunluğu, kafes felci, ayak deformasyonu, nefes solunum yollan hastalıkları ve karaciğer yağlanması sayılabilir. Vitamin ve mineral maddeleri yeter oranda içeren yem rasyonlarının kullanılması adı geçen hastalıkların önlenmesine yardımcı olur. Tavukların ayaklarında meydana gelebilecek deformasyonların önlenmesi için hafif ırklar yeğlenmelidir.

4- Verim düşüklüğü gösteren tavukların kafeslerden çıkarılarak yerlerine yumurtacı genç tavukların sağlanması sorunu vardır.

5- Çok katlı kafeslerde alt kafeslerdeki tavukların ışıktan yararlanması daha az. olmaktadır. Bu nedenle aydınlatma sisteminin kuruluşu fazla özen istemekte ve pahalı olmaktadır.

6- Tavuklar kendilerini çevreye alıştırma olanağına sahip olmadıklarından kümes içerisinin sıcaklık derecesi yükseldiğinde serin bir yer aramaları ve sıcaklık derecesi düştüğünde bir yerde toplanma olanağı bulamadıklarından, ani sıcaklık değişmeleri yer tavukçuluğuna oranla kafes tavukçuluğunda tavukları daha çok etkilemektedir.

7- Kafes tavukçuluğunda. kafeslerde horoz bulunmadığından damızlık, için döllenmiş yumurta alınamamaktadır. Kafes sistemi tavukçuluk yukarıda belirtilen sakınıcılarına karşın yine de diğer sistemlere göre entansif açıdan daha başarılı bir yetiştiricilik sistemi olarak nitelendirilmektedir.

Serbest Yetiştirme-Salma- Gezen Tavukçuluk (Free Range)

Alternatif yetiştiricilik sistemlerden biri olan free-range sistemi; tavukların doğal davranışlarını rahatlıkla sergileyebildikleri, temiz havadan, güneş ışığından ve yeşil alanlardan yeterince yararlanabildikleri bir sistemdir. Bu sistemde tavuklar daha sağlıklı koşullarda barındıkları, daha az strese maruz kaldıkları ve doğadaki çeşitli yiyeceklerden (çim, böcek, solucan) yararlandıkları için beslenme maliyeti azalmakta, daha doğal, daha lezzetli et ve yumurtalar üretilmektedir. Diğer taraftan hayvanların uzun sürede kesime gelmesi, canlı ağırlık artışının düşük olması, maliyetin yükselmesi, sağlık ve güvenlik problemlerinin artması gibi olumsuzlukları da beraberinde getirmektedir. Serbest sistemin avantaj ve dezavantajları hakkında bilgi sahibi olunmasının; yetiştiriciliğe yeni başlayanlar ile hali hazırda yetiştiricilik yapanlara ışık tutması ve tüketici tercihlerine yön vermesi açısından önemlidir.

Serbest Gezen Tavukçuluk – (Free Range) Sistemi

Avantajları

1- Tavukların temiz havada ve bol güneş ışığı altında yetişmesini mümkün kılar.

2- Açık alan hayvanlara doğal davranım özgürlüğü sağlar.

3- Tavukların özellikle araştırma ve yiyecek arama davranışlarını teşvik eder.

4- Bitkilerin çeşitliliği gagalama, tırmalama ve ısırma davranışlarını ortaya çıkarır.

5- Açık arazide olma böcek, solucan ve küçük hayvanları avlamaya teşvik eder.

6- Dışarıda yapılan egzersizler kemiklerin dayanıklılığını ve iyi bir tüy yapısı oluşumunu mümkün kılar.

7- Vücut kondisyonunu geliştirir.

8- Hayvanlar yavaş geliştiği için etin lezzeti iyidir.

9-Etin kırmızı rengi artmaktadır.

10- Abdominal yağ oranı diğer sistemlere göre düşüktür.

11- Yumurta verimi serbest dolaşan tavuklarda daha yüksektir.

12- Yumurta sarısında renk daha koyudur.

13- Yumurtaların besin değeri yüksektir.

14- Konvansiyonel yumurtaya göre vitamin E miktarı iki kat, vitamin A altı kat fazladır.

15- Konvansiyonel yumurtaya göre daha az doymuş yağ ve dört kat fazla Omega-3 yağ asitleri içerir.

16-Konvansiyonel yumurtaya göre kolesterol oranı yarı yarıya düşüktür.

17- Yumurta kabuk kalınlığı fazladır.

18- Kırık ve çatlak yumurta oranı düşüktür.

19- Doğal beslenme ile daha kaliteli ürün elde etme olanağı sunar.

20- Tüketicilerin sağlıklı et ve yumurta tüketimine imkan sağlar.

21- Açık alanda olmak stresi azaltır ve hayvanların kaçmasına imkan verdiği için tüy yolma ve kanibalizmi azaltır.

22- Dışarıda yetişen tavuklar kapalı ortamda yetişen tavuklara göre daha korkusuz olurlar ve sürüde horozlar bulunuyorsa tavuklarda saldırganlık oranı düşer.

23- Temiz hava parazitlere karşı tavuklarda bağışıklığın gelişmesini sağlar.

24- Daha çok yerli ırklar kullanıldığı için hayvanlar enfeksiyonlara karşı daha dirençlidir ve hastalık riski azdır.

25- Amonyak ve diğer zararlı gazlar, toz ve nem gibi hayvanlara zararlı bir ortam olmadığından daha refah bir ortamda yetişirler.

26- Bağışıklık geliştiği için hayvanlarda yaşama gücü yüksek, ölüm oranı düşüktür.

27-Hayvan dışkıları ile yeşil alanlar doğal olarak gübrelenmiş olmakta ve toprak verimliliği artmaktadır.

28- Ekonomik bir sistemdir, barınak maliyeti düşüktür.

29- Birçok besin ihtiyacını yeşil alandan karşıladıkları için tavukların tükettiği yem miktarı düşüktür.

30- Merada ve tarlada bulunması istenmeyen zararlı böcekleri ortadan kaldırarak biyolojik mücadele sağlar.

31- Satış fiyatı konvansiyonel ürünlere göre daha yüksektir.

Dezavantajları

1-Sağlık problemleri fazladır.

2-Hayvan sayısı fazla olduğu için ortam hijyenin sağlanması zordur.

3-Güvenlikle ilgili problemler vardır.

4-Yeterli güvenlik tedbirleri alınmadığında açık havada dolaşmak enfeksiyon hastalıklara yakalanma ve ölüm riskini artırır.

5-Yırtıcı hayvan saldırı tehlikesi vardır.

6- Açık alanda bulunan yabani kuşlar hastalık taşıyabilir.

7- Açık alanda bulunan solucanların patojen taşıma riski ile gelişen hastalık riski vardır

8- Kırmızı akarlar gibi dış parazit riski fazladır ve anemi yüzünden ölümlere neden olabilir.

9- Açık alanda olunması ve sürü büyüklüğünün fazla olması nedeniyle hastalık ve parazitlerin yayılma riski fazladır.

10- Zararlı bitki tohumları ve bitkilerden kaynaklı rahatsızlıklar olabilir.

11- Tavuklar tarafından toprak yeme problemleri gelişebilir, dioksin gibi zararlı maddelerin bulaşması ile sağlık problemleri yaşanabilir.

12- Sürü büyüklüğü ve fazla hareketten dolayı ayak problemi ve kemik kırığı oluşumu riski fazladır

13- Hayvanlar arasında sosyal stres daha fazladır.

14- Yırtıcı hayvanlara av olma riski korku yaratarak refahı düşürebilir.

15- Horozların sürüde olması bazen tavukların yaralanmasına neden olur, bu da tüy çekme davranışını ve kanibalizmi tetikleyebilir.

16- Beslenmede dengesizlikler olabilir.

17-Sıcak bölgelerde ve sıcak mevsimlerde yem tüketimi ile ürün kalitesi düşebilmektedir.

18- Yabani kuşların katkısıyla toplam yem tüketimi ve yem saçımı fazla, yemden yararlanma oranı düşük olabilmektedir.

19- Etçi tavuklarda büyüme performansı düşüktür ve uzun sürede kesime gelir.

20- Açık alanlardaki çamurlanma ve tahribat tavuklarda dışarı çıkma isteğini azaltabilir.

21- Bu sistemde yumurta iç ve dış kalite özelliklerinin sürekliliğinin sağlanması oldukça zordur.

22- Yumurta kabuğunda bakteri kontaminasyonu fazladır.

23- Serbest sistemde yetiştirilen tavuk yumurtalarında ağır metaller daha yüksektir.

24- Folluk dışına yumurtlama fazla olduğu için kirli ve kırık yumurta oranı fazladır.

25- Tüketici için alım fiyatı yüksektir.

Free-range sisteminin tavuk yetiştiriciliğinde kullanımı ile bir taraftan hayvan refahı, diğer taraftan üretici ve tüketici çıkarları gözetilmektedir. Bu sistemin, avantaj ve dezavantajlarının tanıtılması ve tarıma elverişli olmayan arazilerde uygulamasının yaygınlaştırılması ile kırsal kesimde yaşayan nüfusun kalkınmasına ve köyden kente göçün önlenmesine katkıda bulunacaktır. Yumurta tavukçuluğunda başarılı sayılmak için aşağıdaki kıstaslar önem arz etmektedir.

-Tavuk başına yıllık yumurta verimi en az 280 olmalıdır.

-1 Kg. yumurta için yedirilen yem miktarı 2.0-2.2 Kg. olmalıdır.

-Yumurtlama döneminde aylık ölüm oranı en çok %1 olmalıdır.

– Çok küçük ve satışa uygun olmayan yumurta oranı en fazla %5 olmalıdır.

-Kırık yumurtaların oranı %2’yi geçmemelidir.

Bu hedeflere ulaşabilmek için için;

-Sürü büyüklüğü ne kadar artarsa kazançta o kadar artar.

-Yüksek verimli ırklar seçilmelidir.

-Besin maddelerince iyi dengelenmiş karma yemler kullanılmalıdır.

-Kaliteli yumurtalar üretilmelidir.

-Pazar şartları iyi takip edilmelidir.

-Tavuklar 19 aylık olduktan sonra verim dışı bırakılmalıdır.

Önceki İçerik
Sonraki İçerik
Folluk Dergisi
Folluk Dergisihttps://follukdergisi.com
Folluk Dergisi Türkiye tavukçuluğunun medya yüzü

Popüler