Son zamanlarda halk arasında yumurtaların renkleri, vitamini, doğallığı üzerine bazı iddialar ve insanları yanıltıcı bazı bilgiler ortalıkta dolaşmakta. Bu yazımızda öncelikle yumurta rengi ve renkli yumurtlayanlar hakkında bilgiler vermek istiyorum.
Halk arasında beyaz yumurta, kahverengi yumurta ve yeşil yumurtalarla ilgili farklı inanışlara ve söylentilere rastlıyoruz. Kimine göre kahverengi yumurta doğal, mavi/ yeşil yumurta besleyici ve beyaz yumurta fenni gibi farklı örnekler ve inanışlar var. Bu örnekler çoğaltılabilir de. Ortada sadece bir gerçek var oda tavuğun yumurta renginin ırkı ve tüy rengi ile alakalı olduğu gerçeği. Örneğin Sultan ve Ligorin beyaz yumurtlarken, Rhode İsland Red (RIR) , Plymouth Rock ve Ataks lar kahverengi tonlarında; Maranlar Çikolata rengi tonlarında; Ameraucana, Araucana, Legbar ve Easter Egger (Paskalya Yumurtacıları) grubuna giren tavuklarda mavi/yeşil tonları yumurtlamaktadır. Yumurta kabuklarına farklı renk veren şey tavuklarda bulunan bir gendir. Bu gen sayesinde kabuklara farklı renklerde pigmentler birikerek, kabukta farklı renkler ortaya çıkıyor. Size biraz daha garip gelecek ama bu gen horozlarda daha baskın. Çıkan civcivler bu geni yüksek oranda babadan alıyorlar. Yumurta tavuğun yumurta kanalında normal şartlarda ortalama olarak 26-27 saat gibi bir zamanda oluşuyor. (Yumurta çiftlikleri dışında) Yumurta belirli bir oluşu tamamlayarak kanalda ilerler ve en son olarak 18-20 saat gibi bir zaman kala kabuk oluşumu meydana gelir. İşte o zamana kadar yumurtanın ne renk olacağı belli değildir. Bu gen sayesinde yumurta kabuğu rengini alır ve oluşumunu tamamlar.

Son zamanlarda yumurtalar arasındaki kolesterol oranı, omega3 oranı arasında farklılıklar olduğu, besin değerlerinin farklı olduğu , renkli yumurtaların daha besleyici olduğu yönünde bazı hurafeler ortaya çıktı. Bu gibi durumların yumurta kabuğunun rengi ile hiçbir alakası yoktur. Üst paragrafta anlattığım gibi yumurta son kabuk oluşumuna kadar aynıdır ve aynı oluşum şekline sahiptir. Sadece kabuk renkleri farklıdır ve bu yumurtanın içine geçen bir özellik değildir. Dolayısıyla besin değerleri hepsinde aynıdır.
Bir yumurtanın diğerinden üstün olduğuna kabuk rengine bakarak karar veremeyiz. Bu tamamen tavukların beslenme rejimi ile alakalı bir durumdur. Örneğin Omega asitleri içeriği daha fazla olan bir yemle beslenen tavuğun yumurtası , normal yem ile beslenen tavuğun yumurtasına oranla daha fazla Omega 3 içerir. Salma olarak beslenen ve güneşten faydalanan tavukların yumurtasında, çiftlik tavuklarının yumurtasından daha fazla oranda D Vitamini içeriği vardır. Bu örneklerden şu sonucu çıkarabiliriz ki yumurta kabuğunun renginin besin değerine hiçbir etkisi yoktur. Besin değerlerini etkileyen en önemli unsur beslenme rejimi ve ortamıdır.
Yumurta hakkında en büyük gerçek içindeki demir, kalsiyum, çinko ve protein içeriğinin çok yüksek olmasıdır. Çocuklara kahvaltıda verildiğinde günlük besin ihtiyacının büyük bir çoğunluğunu karşılar. Çocukların beyin , kemik ve iskelet sistemi gelişimine faydası olur. Sabah kahvaltısında tüketildiğinde enerji verir ve gün boyu tokluk hissi verir. Anemi (kansızlık) hastalarına içerdiği yüksek demir içeriği nedeniyle tüketilmesi önerilir. Yumurta kas sisteminin gelişimine faydalıdır ve kasları güçlendirir. Bundan dolayı yaşlı olan kişilerinde kemik erimesi ve kas erimesi hastalıklarına karşılık haftada 2-3 tane tüketmesi önerilir. Hamile olan bayanlarda da gerek çocuk gelişimi, gerekse kendi sağlıkları için yumurta tüketimi önerilmektedir.

Son olarak birde yumurta fiyatlarının renklerine göre farklılık gösterme sebeplerine kısaca bakalım. Ticari yumurtalarda en fazla rağbet gören ırk Ligorin’dir. Yani beyaz yumurta. Bir ligorin çiftlik ortamında yılda ortalama 320-340 arası yumurta yapmaktadır. Bu da onu bu sektörde vazgeçilmez kılmaktadır. İkinci olarak Ataks ırkı ticari yumurtada düşünülen bir ırktır. Yumurta sayısı olarak yılda 300 civarı yumurta yapmaktadırlar. Ligorin ile aralarında meydana gelen ortalama 30-40 adet civarı bir verim farkı vardır. Çiftliklerde aynı bakım maliyetleri harcandığında doğal olarak ortaya çıkan bu az yumurtlama farkının maliyetinin satış fiyatlarına yansıması gerekmektedir. Yani kahverengi yumurta beyaz yumurtadan az daha pahalı bunun nedeni doğal olması diye düşünmek yanlış olur. Bunun nedeni iki ırk arasındaki verim farkıdır. Doğal olan tek yumurta GDO’suz besinlerle , salma olarak yapılan tavukçuluktur. Bu da verim olarak çok düşük olduğu için rağbet görmemekte ve yumurta fiyatları çok yüksek olmaktadır.
Son zamanlarda internette verilen ilanları incelemeya başladım. Ameraucanas cinsi tavuk , civciv ve yumurta satışlarında maalesef ilanların büyük çoğunluğu Easter Egger diye tabir edilen tavuklardır. Easter Egger ne demektir? Hangi tavuklara verilen isimdir? Onu öğrenerek başlayalım konumuza: Easter Egger yurt dışında renkli yumurtlayıp ta hiçbir ırkın standartlarına girmeyen tavuklara verilen isimdir. Easter Egg; paskalya yumurtası (şaka yumurta) tabiridir. Sonuna aldığı –ER eki ile (Easter Egg-ER) paskalya yumurtacısı anlamına gelen bir tavuk grubudur. Farkındaysanız bir ırk demiyorum , sadece bir gruptur. Yurt dışında paskalya törenleri sırasında yumurta boyama gibi adetleri vardır ve bu Easter Egger grubundaki tavuklar da renkli yumurtladıkları için buradan çağrışım yaparak paskalya yumurtacısı ismini vermişlerdir. Yani Easter Egger.
Uzun zamandır yurt içi ve yurt dışı satış sitelerinde, bazı internet sitelerinde Ameraucanas ilan ve fotoğraflarını takip ediyordum. Bazı uyanık üreticiler sayesinde renkli yumurtlayan Ligorin , Wyandotte gibi bazı melez tavuklar görüyoruz. Kendilerine göre bu tavuklar Ameraucana yada Araucana. Ama maalesef öyle değiller. Sadece Ameraucana yada Araucana gibi renkli yumurtlayan ırkların horozları ile farklı ırk tavukların eşlenmesinden meydana gelen Easter Egger grubu tavuklar.
Yeşil ve mavi tonlarında yumurta yapan tavuk ırkları şunlardır: Legbar, Ameraucanas ve Aracuanas. Bunların yanı sıra Easter Egger grubu tavuklar da vardır. Türkiye’ye Legbar, Ameracuanas ve Aracuanas yumurta ve canlı olarak sokulduktan sonra bazı kişiler ticari amaçlı olarak Easter Egger ları da fark ettiler ve bunlarda gerek kar amacıyla gerekse bilgisizlikten yurdumuza giriş yaptılar. Birde bunun yanında bazı şahıslar çaprazlama yoluyla benim deyimimle birkaç yıldır bol miktarda renkli yumurtlayan köy tavuğu ürettiler (Easter Egger). İşte bunları da olayların hala farkında olmayan ve ayrımı yapamayan kişilere Ameraucanas olarak satıyorlar. Üzülerek görüyorum ki Türkiye de çoğu kişi ilanlarda Ameraucanas olarak yazıyor tavukların ırklarını. İstedikleri paraları da az çok sizlerde görüyorsunuz. Uyanık geçinen yada olayın farkında olmayan bu kişilerin bence artık şu ayrımı yapma zamanı geldi. Tavuk ırkı neyse onları açık olarak ilanlarda belirtsinler. Eğer hiçbir ırkın standartlarına girmiyorsa Easter Egger diye de belirtebilirler. İlana Easter Egger yazmanın kötü tarafı ne, neden çekiniliyor da yazılmıyor. Ayrıca daha önce şahit olduğum bir sürü olay oldu. Bazı hobicilerin elindeki tavukların fotoğraflarının altına bunlar orijinal değil diye kendilerine yorum olarak yazıldı. Ama neden Ameraucanas diye ilan veren ve kümes fotoğraflarını paylaşan kişilerin fotoğraflarının altına herkes “MAŞALLAH” yazıyor da bu tavuklar Easter Egger diye yazmıyor. Eskiden paraları alıp tavukları göndermeyen, hasta tavuk gönderen , telefonlara çıkmayan dolandırıcılarımız vardı. Şimdi de 10 Tl ye , 15 Tl ye yumurta alarak o yumurtaları makineye atan ve çıkan civcivleri büyütene kadar onların gözünün içine bakan; civcivler büyüdükçe Ameraucanas cinsi tavuk beklerken leyleğe benzer tavuklar elde ederek ümitleri kırılan kişilerin hayallerini çalan hırsızlarımız var. Son zamanlarda Ameraucana ırkını çok fazla araştırıyorum. Araştırmalarımı derleryip sizlerinde bilgisine sunuyorum. En çokta bana fotoğraf yada uzantı atıp bunlar Ameraucana mı yoksa kırma mı diye soranlar oluyor. Maalesef hala gelen fotoğraflarda paçalı, tepeli Ameraucana diye satılmaya çalışan ırklarla karşılaşıyorum. Birkaç sene önce hatta geçen sene tepeli brahmalar çıkmıştı piyasaya. farkındaysanız İstanbulda federasyon tarafından yapılan Brahma eğitiminden sonra artık tepeli brahmalar ortadan kayboldu. hatta standart dışı brahmaların bile fiyatları tepe taklak oldu.
Lütfen önce herkes elini kalbinin üzerine koysun , gözlerini kapatsın ve yüreği ile muakemede bulunsun. Tavuk bakmak suç mu , günah mı? Çocuklarımıza bu sevgiyi aşılamak güzel bir şey değil mi? Peki köy tavuğu bakan ile, süs tavuğu bakan kişi arasında fark var mı? Herkes insan, herkesin bir hayalleri var. Kişilerin bu hayallerini yıkmak , çalmak güzel bir şey mi? Lütfen herkes ilanına tavuğu ne ise onu yazsın. Easter Egger yazan bir kişiye kimse hayallerimi çaldın diyemez. Ama Ameraucanas yazıp ta easter egger satan kişiye ilerde herkes bunu diyebilir. Ayrıca bu kişi vicdanen kendini rahat hisseder mi? Bu konu da herkesin biraz daha duyarlı olması dileğimle…
Araştıran – Yazan
ÖNER GÜLEN