spot_img
Ana SayfaKöşe YazılarıSafkan Tavuk Yetiştiriciliği

Safkan Tavuk Yetiştiriciliği

(Ocak 2018 1. sayı sf. 64-65)

Son yıllarda Türkiye’de saf kan süs tavuğu yetiştiriciliği ilgi çekmeye başlamıştır. Amerika, Avrupa ve Avustralya’da 19 Yüzyıl’dan beri tavuk sevenler yeni ırklar ve bu ırkların farklı renk varyetelerini oluşturmaya çalışmaktadırlar. Bu amaçla bu işi sistematize etmiş, standartlar belirlemiş ve dernekler, kulüpler, federasyonlar, konfederasyonlar kurarak teşkilatlanmışlardır. Bir ırkın karakteristik özelliklerinin nasıl olması gerektiğini belirten kitaplar, kataloglar hazırlamışlardır. Bu kitaplara “standart” denir. Mesela “British poultry standards” “ Australian poultry standards” veya “Deutscher Rassegeflügel Standard”. Söz konusu ülkelerde süs tavuklarıyla ilgilenen hobici ve üreticiler, yetiştirdikleri tavukların görsel güzelliğini geliştirmeye çalışıyor ve en kaliteli hayvanları “Poultry show” denilen sergilerde başka birinin hayvanları ile karşılaştırıyorlar. Bilgili hakemler değerlendirme yapıp puan veriyor.

 “Show” larda görsel kalite şu şekilde değerlendirilmektedir;

– güçlü yanlar: mesela tip, şekil, duruş, sırt ve göğüs hattı

– tavsiyeler: mesela daha eşit ibik, daha yoğun bacak rengi

– kusurlar: mesela kanatların alçak taşınması, kulak lobunda yanlış renk tonu

Eğer bir tavuk/horozun ciddi kusurları varsa, yanı iskelet ile ilgili mesela yamuk kuyruk, yamuk parmak, veya standardın dışında ibik şekli gibi, bu hayvanlar 0 puan alıyor ve eleniyor. Avrupa puanlandırma sisteminde puanlar 90- 97 arasında veriliyor. Avrupa’da çoğu üreticiler bunu zevk için yapıyor, para kazanmak için değil. Türkiye’deki TSHF (Türkiye Süs Tavukları ve Bahçe Hayvanları Federasyonu) Avrupa Konfederasyonuna katılmak ve Avrupa Irk Standartlarını kabul etmek için samimi bir gayret göstermektedir. Şubat 2018 yılından geçerli olmak şartıyla TSHF Avrupa Konfederasyonundan kabul almış ve bu tarihten itibaren geçerli olmak şartıyla süs tavuğu yetiştiriciliğinde Avrupa Irk Standardı referans olarak kabul edilmiştir. Bu nedenle Türkiye’de süs tavuğu hobisi ve yetiştiriciliği ile ilgilenen herkes saf kan tavuklarını yüksek seviyede üretmeyi hedeflemelidir. Yoksa bilinçsiz üretim nedeniyle ırkların özellikleri en kısa zamanda kaybolacak standart saf kan özellikli süs tavukları yerine köy tavuğu beslemek haline geri dönmüş olacağız.

Saf Kan Süs Tavuğu Yetiştiriciliğinde Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar:

1. Herkesin en kaliteli hayvanlar/ yumurtalar ile başlamak imkanı yok. Ama hedefimiz nesilden nesile sabır ve inat ile hayvanların kalitesini artırmak ve gerekli olan özelliklerini korumak olmalıdır. Unutmayalım ki orta kalite damızlıklardan çok güzel civciv çıkabilir, ama öte yandan en kaliteli damızlıklardan hatalı kalitesiz civciv de çıkabilir!

2. “Standard” kitaplarından ve internet yoluyla yurtdışındaki süs tavukları derneklerinden ve ustalardan ırkların özelliklerini öğrenmeliyiz ve bunlara göre üretim için uygun hayvanlar seçmeliyiz. Ayrıca seçtiğimiz hayvanların; yumurta randımanı, yumurtaların kalitesi, döl oranı, gurk olma ihtimali, mizacı ve yaşama gücü dikkate alınmalıdır.

3. Her yıl iyi damızlıkların olumlu özelliklerini kullanıp bir sonraki nesile aktarmaya, aynı zamanda olumsuz özelliklerini damızlık gruplarından kaldırmaya çalışmalıyız.

4. En iyi show tavuk/horoz her zaman en iyi damızlık aday olmayabilir; en iyi damızlık hayvan her zaman show için en iyisi olmayabilir.

5. Süs tavukçuluğunda; saf kan tavuk üretimini başarılı bir şekilde yapmak isteyenler güçsüz, hasta veya kusurlu hayvanları ıskartaya çıkarabilmeli, kesinlikle üretimde damızlık olarak kullanmamalıdır. Başka birine satmak veya hediye vermekte en hafif tabiriyle etik değildir.

6. Yarkalar 16 haftalıkken ilk değerlendirme yapılmalıdır. İlk aşamada, en iyi 5 horoz ve 10 tavuk seçilmeli, ikinci aşamada 8 aylıkken onların içerisinden en kaliteli 1 horoz ile 2 tavuk üretim veya Show için ayrılmalıdır.

7. Toplumdaki genel kanı, yakın akrabalı yetiştirme işleminin hayvanın yaşam gücü ve döl verimine olumsuz bir etkisi olduğu yönündedir. Ancak, bir yetiştirici iyi bir tavuk hattına sahipse veya yeni bir renk varyetesi oluşturmuşsa, sahip olduğu hattın temel özelliklerini korumak ve akrabalı yetiştirme işleminin olumsuzluklarından etkilenmemek adına farklı yapıda bir ıslah yöntemi uygulayabilir. Bu yönteme “hat üretimi” denir ve bu yöntem aile içerisindeki bireylerin kendi aralarında çiftleştirilmelerini amaçlar . Ancak bu çiftleştirmeler erkek ve kız kardeşlerin birbirleriyle çiftleştirilmesi kadar yakın akrabalık seviyesinde olmamalıdır. Uygulanacak çiftleştirmede “Büyükbaba ile dişi torun” veya “Büyük anne ile erkek torun veya kuzenleri” şeklinde yapılabilir. Yapılacak çiftleştirmeler için çok iyi bir planlamaya ve farklı özelliklerde birbirinden ayrılmış yetiştirme gruplarına ihtiyaç vardır. Bu ıslah yönteminde, dışarıdan kan katımı sadece kuluçka randımanının düşmesi veya civciv kalitesinin azalması durumunda yapılır. Dışarıdan kan katımının başarılı olması durumunda, bu hayvanlar yine kendi içinde orijinal hat üretimi amacıyla ıslah edilebilirler. Yine de hat üretimi yapan bir yetiştirici için dışarıdan kan katımı yapmak, yetiştiricinin uzun zamandır üzerinde çalıştığı ve oluşturduğu özelliklerin kaybedilebilmesi açısından oldukça risklidir. Bu nedenle, dışarıdan kan katımı için kullanılacak genetik materyal sadece mevcut hatta bir şeyler ekleyebilecekse kullanılmalıdır.

8. Kan değişimi için yeni getirdiğimiz horozu sadece görsel olarak değerlendirebiliyoruz. Ama bu horozun kökenlerini bilemiyoruz ve yeni civcivler daha çok onun atalarına benzeyebilir. Bu şekilde en kötü durumda bir horoz bir anda kendi hattımızın bozulmasına neden olabilir. Çünkü bütün tavuklarımızın yumurtalarını döllemiş olacaktır. Bu riski azaltmak için kan değişimi için horoz yerine dışardan bir tavuk getirmekte fayda var. Bu tavuk ilk aşamada eski horozla çiftleştiriliyor ve çıkan yavruların kalitesini kontrol ediliyor. Eğer sonuçtan memnun değilsek yine diğer eski tavukları kullanabiliriz.

9. Genetik bilgileri öğrenmek faydalı olabilir. Mesela blue laced wyandotte ve blue australorp’lardan hangi oranda, hangi renk civciv çıkacak, veya balta/gül ibik hangi oranda aktarılıyor. Yeni bir renk yapmak isteyenlere damızlıkların genetik yapılarını bilmesi çok yardımcı olur. Yoksa gelişi güzel civcivler çıkar.

10. Çiftler birbirlerine uyumlu seçilmeli. Özellikleri eşinin özelliklerini tamamlamalı. İyi bir seçim yapılarak birbirlerinin hataları ve eksikleri düzeltilebilir. Mesela horozun ibik şekli anne tarafından da belirleniyor. Bu nedenle horozun ibiğini iyileştirmek için düzgün ibiği olan tavukları seçmeli. Buna karşılık şaşırtıçı bir şekilde yumurtaların büyüklüğü ve sayısı sadece tavuktan değil, horoz tarafından da kaynaklanabilir. Bunun anlamı horozun annesi ve kız kardeşlerinin yumurta nitelikleri aynı şekilde horozun kızlarına aktarılacaktır.

11. Hangi tavukla horozun çiftleştiğinin bilinmesi ve sonucun (döllenme oranı, civcivlerin sağlık durumu ve renkleri) kaydedilmesi önemlidir.

12. Damızlık için kullanılmaması gereken hayvanlar:

– istenilen özelliklerden uzak/çok farklı olanlar

-hastalık geçirmiş olanlar

-sakat olanlar

-tembel veya agresif olanlar

13. Tavuk konusunda: Damızlık olarak kullanılacak tavuğun yaşı en azından 8 aylık olması lazım. Fakat en güzel ve kaliteli civciv almak için 2 yaşında tavuklar kullanılmalı, çünkü tüylerini döktükten sonra bazı hataları henüz belli oluyor. Mesela düzensiz kirli desen veya yanlış göz rengi. Eğer bir tavuk güzel ise 3 veya 4 yaşına kadar damızlık kalabilir. Damızlık tavukların yumurtalarına dikkat edilmeli. Sürekli küçük veya deforme yumurta yapan tavuk üretim için kullanılmaz. Çok az sayıda yumurta yapan veya sıksık gurk olan tavukların yumurtaları da kullanılmaz. Bu özellikleri de genetiktir ve yavrulara aktarılıyor.

14. Horoz konusunda: Horozlar yaklaşık 7 aylıktan itibaren üretim için kullanılabilir. Hafif ırklar yıllarca verimli olurken Wyandotte gibi ağır ırklarda horozların 2 yaşından sonra kendi tecrübeme göre yumurta dölleme oranı düşüyor. Birinci horozun kısır olma olasılığı ve ölüm riski dolayısıyla bir yedek horoz beslemekte fayda var. Bir horozun spermi bir kere çiftleştiğinde bir kaç tane yumurtayı dölleyebilmektedir. Yavruların hangi horozdan olduğundan emin olmak için yeni horozu tavukların arasına kattıktan sonra yumurtaları biriktirmeli ve 3 hafta beklenilmelidir. Döllü yumurta almak için horozu günde 20 dakika bir tavuğun yanına koymak yeterlidir. Bu şekilde tavuk hırpalanmaktan korunabilir. Başka bir yöntem de tavuğun sırtına kumaş kılıfı takmaktır.

Araştıran – Yazan

Sonja Carter

Popüler