spot_img
Ana SayfaEndemik(Yerli) TürlerSultan Tavuğunun Kökenine Dair Yeni Bilgi ve Belgeler

Sultan Tavuğunun Kökenine Dair Yeni Bilgi ve Belgeler

Sultan Tavuğu; Osmanlı Devleti zamanında İstanbul’daki sarayda bir soyluluk göstergesi olarak ortaya çıkarıldı. Bu bilgi; tartışmasız olarak eski-yeni, yerli-yabancı birçok kaynakta bu şekilde geçmektedir. Sultan Tavuğunun anavatanının Türkiye olduğuna ikna olmayıp bu konuda daha çok bilgi ve belge gerektiğini düşünen bazı yabancı dostlarımıza bu konuda yardımcı olabilmek adına Sultan Kulüp ve Folluk Dergisi işbirliğiyle bundan sonra araştırmalarımız sonucunda elde edilen bilgi, belge ve bulguları anlatacağımız bir yazı dizisi başlatma kararı almış bulunmaktayız. Yazımız bu gereklilikten kaynaklı olarak kaleme alındı. Bu araştırma yazımızda ülkemizde ilk kez yayımlanacak olan iki kaynağa atıf yapılmakta olup, bu kaynakta geçen bilgi ve belgelerin analizi objektif bir bakış açısıyla ele alınmıştır.

Şimdi gelelim bu ırkın yurt dışına çıkış hikayesine. Hepimizin bildiği farklı birkaç rivayet var. Bunlardan yanlış bilinen 2 tanesi şunlar. Irkı 1854 yılında İngiltere’ye gitmesini sağlayan kişi olan Elizabeth Watts bir rivayette bahsedildiği gibi büyükelçi eşi falan değildir. Bir diğer yanlış bilinen rivayet te ırkın 1867 yılında Amerika’ya gidişi İngiltere aracılığı ile olmamıştır.

Bayan Elizabeth Watts Türkiye ile bağı olan bir kişidir ve kendisi Londra’nın Hampstead bölgesinde oturmaktadır. Bayan Elizabeth’in anlatımı aynı zamanda editörlüğünü yaptığı Poultry Chronicle (Tavukçuluk Günlüğü) isimli bir dergide yerini almıştır. Söz konusu  dergide şunlardan bahsedilmektedir : Bayan Elizabeth Türkiye’ye dostlarını ziyarete geliyor ve İstanbul’da Sultan Tavuğunu görüyor. Bu ziyaret sonucunda İstanbul’daki dostlarına 1853 yılında cochin ırkı tavukları İngiltere’den gönderiyor. Tavuklar eline ulaşan ailenin oğulları daha sonra İngiltere’ye gidiyor. Ve orada Bayan Elizabeth’e cochin ırkı tavukları aldıkları ve çok hoşlarına gittiğini , bir memnuniyet belirtisi olarak ona da eğer isterse İstanbul’da görüp beğendiği ırktan tavukları hediye olarak gönderebileceğini söylüyor. Bundan sonra da 1854 yılı Ocak ayında Türk mürettebatı olan bir buharlı gemi ile tavuklar İngiltere’ye varıyor. Yolculuğun uzun ve tavukların bu esnada bakımsız kalmalarından dolayı tavuklar Bayan Elizabeth’e ilk ulaştığında yanlış tavukların kendisine gönderildiğini düşünüyor. Fakat daha sonra zamanla tüy değişimi olması ve birazda temizlik ,bakım  yapılması sonucunda tavuklar İstanbul’da gördüğü forma kavuşuyor. Bu arada tekrar Türkiye’den bir parti daha getirmeyi araştırıyorlar ama bu mümkün olmuyor. Bu esnada bu ırkın ismi ne diye sorduklarında aldıkları cevaplar şunlar oluyor. “Serai-taook” (Saray Tavuğu) , “Sultan’s Fowls” , “Fowls of the Sultans”(Sultanın Tavukları). Kendisi bu ırkı Ptarmigan (Kar Tavuğu) cinsini andırıyor diye tarif ediyor. Bu anlatım sırasında ayrıca Sultanın 5 parmak olduğu , ibiği , tepesi , sakalı gibi bütün özelliklerinden bahsediliyor. Yani İngiltere’ye ilk olarak giden Sultanlar ile şu an ki Sultanlar arasında fiziksel özellikler bakımından herhangi bir fark bulunmuyor.

Gelelim Sultan ırkının Amerika’ya gidişine. Amerika’da “United States Department of Agriculture Library” isimli kütüphanede 99771 kayıt numarası ile bulunan American Poultry Dergisinin Eylül 1906 baskısında Irkın Amerika’ya ilk olarak gidişi 1877 yılında Maryland eyaletinde yaşayan George O.Brown isimli şahısa direk olarak Türkiye’den gitti diye bahsetmektedir. Bu dergide olan anlatımda parmak sayısı dışında diğer anlatımlara değinilmiş ve bu özellikler de şu anki ırk özellikleri ile aynıdır.

Sultan ırkını Amerika’ya getiren ilk kişi olan George O.Brown’un desteği ve Sultan ırkı anlatımları ile 1904 yılında basılan The Poultry Book kitabı da Sultan ırkının Amerika’ya gidişini daha detaylı bir şekilde anlatmaktadır. Bu kitapta Massachusetts Agricultural College kütüphanesinde SF487W43V.2 kayıt numarası ile kayıtlıdır. Bu kitapta George O.Brown kendi anlatımında Sultan ırkının New Yorktan bir aile tarafından Avrupa yolculuğu dönüşünde yüksek bir bedel ile alınarak Amerika’ya getirildiğini , ardından eşinin ölmesi nedeniyle George O.Brown’a mektup yazarak bu tavukları ona veriyor. Irk anlatımlarında yine bütün özellikleri anlatılıyor ve 5 parmaklı olduğuna da değiniliyor. Ardından Amerika’da bazı kişilerin isimlerini veriyor ve bu kişilerinde Sultan ırkı edindiğini ve ellerindeki Sultan kanını beyaz fizan ırkı ile çaprazlayarak çalışmalar yaptıklarından bahsediliyor. Kitabın 1015. sayfasında ırk yumurtalarının kuluçkada verimli olduğu ve civcivlerinin 6.-8. haftaya kadar çok hızlı olduğu belirtilmiş. Ayrıca bu kaynağın 1012 sayfasının altında bir editör notu dikkatimizi çekiyor.

Tercümesi : “Sultan ırkı birkaç yıl önce Amerikan Mükemmellik Standartlarına kabul edildi. Bu bölüm kısmen Sultan ırkını Amerika’ya ilk getiren kişi olan Maryland’dan George O.Brown tarafından yazılmış yada revize edilmiştir.” şeklindedir. Bu editör notuna göre yukarıda yazmış olduğumuz bütün bilgileri ve belgeleri editör onaylamış oluyor.

Bu kaynakları okuyup inceledikten sonra şöyle bir gerçeği daha ortaya çıkarmış oluyoruz. Sultan ırkı hepimizin bildiği gibi 1867 yılında George O.Brien tarafından Amerika’ya getirilmemiştir. Sultan Irkının Amerika’ya ilk gelişi 1877 yılıdır ve isim George O.Brown’dur. Sultan ırkı Amerika’ya getirilmeden önce 1874 yılında APA tarafından bir tavuk ırkı olarak kabul edilmiş ve literatüre girmiştir. Görsellerini de paylaştığımız, biri 1904 diğeri 1906 yıllarına tarihlenen bu iki kaynakta sultan tavuğunun Amerika’ya direkt olarak Türkiye’den 1877 yılında gittiği açıkça ifade edilmektedir. Bu iki kaynak akademik standartlarda “birincil kaynak” olarak tanımlanan sınıfa girmekte olup,  ülkemizde ilk kez Folluk Dergisi aracılığıyla yayımlanmaktadır. Bu iki kaynağı ülkemiz sultan tavuğu araştırmaları literatürüne kazandırmanın çok önemli bir hizmet olduğunu düşünmekteyiz. Elimizde araştırmalarımız sonucunda ulaştığımız başkaca kaynaklarda bulunmakta olup söz konusu kaynakları yine Folluk Dergisi marifetiyle süreç içerisinde kamuoyunun dikkatine sunacağız.

Popüler